Czy mindfulness i ekologia mogą iść w parze?

Dlaczego nasze samopoczucie zmienia się, gdy po długim deszczowym tygodniu wychodzi słońce? Co sprawia, że w trakcie pełni trudniej nam zasnąć? Skąd tak nagle pojawia się w nas spokój, kiedy znajdziemy się w otoczeniu odgłosów przyrody?

Chociaż wielu wydaje się, że zależność pomiędzy pogodą czy fazami księżyca a naszym nastrojem jest wynikiem przypadku, według psychologów ta relacja nie podlega wątpliwościom. Ich zdaniem człowiek i środowisko naturalne wzajemnie na siebie oddziałują i wpływają na swoje zachowania. Dlatego ludzie, jako integralna część natury, podświadomie reagują na dokonujące się w niej procesy. Chociaż rozsądek chciałby inaczej, nie jesteśmy niepodlegli wobec tego, co dzieje się w ekosystemie. 

Kryzys ekologiczny, którego doświadczamy w tym momencie, to wynik naszej własnej ślepoty. Na czym ona polega? Przede wszystkim na błędnym ocenianiu podejmowanych przez ludzkość kroków. Przez bardzo długi czas, zachłyśnięci postępem,  zwracaliśmy uwagę niemal wyłącznie na to, jakie korzyści i zagrożenia nowe odkrycia przynoszą człowiekowi. Doprowadziło to do momentu, w którym naszymi działaniami rządzi paradoks – mając największy wpływ na środowisko naturalne, najmniej dostrzegamy i odczuwamy w nim zmian. 

Co zmienia uważność?

Jeżeli nie zagłębiałeś się w podstawy praktyk uważności, zapewne kojarzą ci się siedzeniem na macie z zamkniętymi oczami przez długie godziny. W pewnym stopniu nie jesteś w błędzie, jednak mindfulness to o wiele więcej, a jego zasady mogą służyć nam zdecydowanie częściej niż w trakcie samej medytacji. 

Mindfulness to praktyka, która dąży do skupienia aktywnej i otwartej uwagi na kontroli procesów myślowych, a pośrednio także emocji. Pomaga skupić się na szczegółach, zakorzenić w teraźniejszości i odnaleźć wewnętrzną równowagę pomiędzy tym, co dzieje się wewnątrz nas i na zewnątrz. W ten sposób rozwijamy afirmację i empatię względem siebie oraz otoczenia. 

Dlaczego to takie ważne dla neutralizowania śladu węglowego? 

W gruncie rzeczy uważność to działanie, którego możemy podjąć się w każdej chwili. Mindfulness pogłębia naszą uwagę i pomaga podejmować świadome kroki, a to istotne, kiedy decydujemy się prowadzić bardziej zrównoważony styl życia. Uważność skierowana na środowisko naturalne rozwija naszą świadomość ekologiczną, zwłaszcza w kwestii oceniania ludzkiego wpływu na otoczenie. Tym samym pozwala zrozumieć więcej i w pełni zaangażować się w działania. 

To szczególnie ważne w obliczu wyzwań, z którymi musimy się aktualnie zmierzyć, jak rosnący ślad węglowy (czyli piętrzące się w atmosferze emisje dwutlenku węgla), globalne ocieplenie, gromadzące się na powierzchni ziemi i w powietrzu zanieczyszczenia, masowe wymieranie gatunków czy utrata bioróżnorodności. 

Czy mindfulness może pomóc przezwyciężyć lęk klimatyczny?

Według badań dotyczących świadomości ekologicznej w Polsce przeprowadzonych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w 2020 roku, aż 52% badanych uważa ochronę środowiska naturalnego za najważniejszy problem. Zdaniem tej samym liczby osób każdy z nas powinien podejmować się działań na rzecz minimalizacji zmian klimatu. 

Wraz z podnoszącą się świadomością na temat ekologii, rośnie nie tylko zaangażowanie społeczeństwa, ale też ilość napływających informacji, które mogą okazać się przytłaczające. Według Climate Psychology Alliance to jedna z przyczyn rozwijających się lęków klimatycznych. Zderzenie z zagrożeniami, które wynikają z degradacji środowiska naturalnego oraz postępujących zmian klimatu, i konieczność zmierzenia się z nimi niezaprzeczalnie wpływa na nasze zdrowie psychiczne. 

Jak podkreślają psychologowie, rosnący lęk, nurtujące poczucie winy czy bezsilność to naturalne reakcje. W pewien sposób mindfulness może pomóc poradzić sobie z podobnymi, chwilowymi stanami. Efekt, do którego dąży praktyka uważności to wypracowanie innego sposobu obserwacji ludzkich działań i emocji. Przede wszystkim chodzi o umiejętność izolacji od negatywnych myśli, kładąc nacisk na próbę zrozumienia zamiast oceniania. Wyrozumiałość i akceptacja to klucz do dostrzeżenia wartości własnych działań. 

To ważne, aby dbając o środowisko naturalne, dbać również o swoją głowę. Jeżeli od dłuższego czasu czujesz się przytłoczony, a twoje reakcje utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie – nie diagnozuj się i nie działaj na własną rękę. W niektórych sytuacjach warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. 

Źródła:

https://www.apa.org/action/science/environment

https://www.ipri.pl/mindfulness-krakow/psychologia/

https://www.psychologytoday.com/us/basics/mindfulness

https://www.gov.pl/web/klimat/badania-swiadomosci-ekologicznej

https://climatepsychologyalliance.org/handbook/451-eco-anxiety