„Zmiana klimatu to nie wina człowieka” – problematyczna pomyłka

W debatach na temat globalnego ocieplenia, niezależnie czy odbywają się w Internecie czy poza nim, nierzadko stykamy się z argumentami przeczącymi wpływowi człowieka na zmiany klimatu. Często są one przedstawione w tak przekonujący sposób, że trudno odróżnić prawdę od fikcji. Czy istnieje zatem jakiś sposób, by to zrobić? Aby się przekonać, przyjrzyjmy się kilku przykładowym argumentom i przeanalizujmy je w odniesieniu do naukowych danych i liczb – źródeł, do których możemy się odwołać właśnie wtedy, gdy nie jesteśmy pewni co do prawdziwości tego, co słyszymy.

Argument 1: Kiedyś było cieplej. Nieprawda 

Okres między X a XV wiekiem czasem nazywany jest “Średniowiecznym optimum klimatycznym”. Ten okres często jest przywoływany jako dowód, że zmiany klimatu zachodziły w przeszłości, więc i tym razem nie ma się czego obawiać. Żeby zweryfikować prawdziwość tego argumentu, zastanówmy się nad dwiema kwestiami – czy ocieplenie to wystąpiło na globalną skalę i czy osiągnęło takie temperatury, jakie notujemy obecnie?
Odpowiedzi mogą nam dostarczyć badania prowadzone przez PAGES (Past Global Changes) – zrzeszenie naukowców zajmujących się badaniem historii klimatu. Rezultaty pracy zespołu zostały opublikowane w magazynie Science. Według nich w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat nie miało miejsca ocieplenie ani ochłodzenie na skalę światową, które nastąpiłoby na przestrzeni kilkudziesięciu lat lub jednego stulecia (dzisiejsze ocieplenie jest tu więc pewnym wyjątkiem). Choć temperatury podczas Średniowiecznego optimum były tak wysokie, a gdzieniegdzie (np. w Europie w XIII wieku) nawet wyższe niż dzisiaj, wzrost ten miał charakter regionalny.
Trudno więc porównywać go ze zmianami zachodzącymi obecnie – temperatury na całej planecie rosną w znacznym tempie od co najmniej kilku dekad. Dla przykładu średnia temperatur dla roku 2017 była o 0.9 stopnia wyższa od wartości notowanych w latach 1951-1980.

Argument 2: Za zmiany klimatu odpowiada aktywność Słońca. Nieprawda

Kolejny częsty argument w dyskusji o źródłach globalnego ocieplenia powołuje się na aktywność Słońca, w szczególności na zwiększającą się ilość plam słonecznych. Czy faktycznie winą za obecną sytuację możemy obarczyć Słońce? Aby się przekonać, wystarczy spojrzeć na ogólnodostępne dane zebrane na jego temat.
Belgijskie obserwatorium Royal de Belgique sporządziło zestawienie danych na temat ilości plam słonecznych w ostatnich dekadach, które można zobaczyć tutaj. Widać na nim, że ilość plam faktycznie rosła w pierwszej połowie XX wieku, jednak ten trend odwrócił się w latach sześciesiątych i od tamtego czasu rozbiega się z rosnącymi temperaturami. Aktywność Słońca i zmiany globalnej temperatury rozdzielają również inne obserwacje, na przykład cykli słonecznych (takie jak przeprowadzone w 1999 roku przez P.Thejll i K. Lassena).

Argument 3: Modele klimatyczne nie są wiarygodne, a IPCC to alarmiści. Teoria spiskowa

Porównanie prognoz klimatycznych do prognoz pogody używane jest czasem, by podważyć miarodajność ponurych scenariuszy przedstawianych przez organizacje, takie jak IPCC (Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu). Może to doprowadzić do postrzegania IPCC jako alarmistów, którzy mają na celu sianie paniki.
Prognozy pogody stają się coraz lepsze na przestrzeni lat, jednak ciągle trudno jest przewidzieć ją z dłuższym wyprzedzeniem niż dwa tygodnie. Rozumiejąc różnicę między pogodą a klimatem, jesteśmy w stanie zrozumieć także w jaki sposób prognozy pogody, które mogą często irytować brakiem dokładności, różnią się od modeli klimatycznych.
Badając klimat, czy to w danym regionie czy w skali świata, naukowcy biorą pod uwagę między innymi średnie wartości opadów, temperatury, wilgotności, prędkości wiatru i innych elementów pogody występujących w dłuższych okresach (typowo około 30 lat). Pogoda, “mierzona” w krótszych odstępach czasu zmienia się zatem bardziej chaotycznie niż klimat, określany na podstawie uśrednionych wartości. Nie powinno zatem dziwić, że prognozy klimatyczne tworzone w przeszłości okazują się zgodne z obserwacjami, jak na przykład ta przedstawiona przez zespół Jamesa Hansena w 1988 roku.
Same scenariusze IPCC niekoniecznie okazały się całkowicie poprawne, jednak nie jest to powód do radości. Z wielu analiz (na przykład tej przeprowadzonej w 2009 roku w raporcie Copenhagen Diagnosis) wynika, że modele IPCC były zbyt konserwatywne, jeśli chodzi o szacowanie emisji CO2, topnienie lodu arktycznego czy ogrzewanie się oceanów.

Dlaczego “mity klimatyczne” stanowią problem?

Międzynarodowe organizacje, takie jak Unia Europejska czy ONZ, opierają swoją politykę klimatyczną o naukowe dowody i ogólny konsensus. Jeśli zatem spojrzymy na ich aktywność jednocześnie zaprzeczając tym dowodom, może to nas doprowadzić do wniosków, że za działaniami, takimi jak cele redukcji emisji, stoją jakieś inne ukryte powody czy plany. Zrozumienie zasadności nauki, na której opartych jest wiele decyzji, jest zatem istotne, jeśli polityka klimatyczna ma być wprowadzana skutecznie.
Źródła:
Ahmed, M., Anchukaitis, K., Asrat, A. et al., Continental-scale temperature variability during the past two millennia. https://doi.org/10.1038/ngeo179, 29.01.2020.
Alison, I., Bindoff, N., Bindschadler, R. and Cox, P. et al., The Copenhagen Diagnosis, 2009: Updating the World on the Latest Climate Science., http://www.ccrc.unsw.edu.au/sites/default/files/Copenhagen_Diagnosis_FIGURES.pdf, 29.01.2020.
Climate Change: Vital Signs of the Planet,  Long-term warming trend continued in 2017: NASA, NOAA – Climate Change: Vital Signs of the Planet., https://climate.nasa.gov/news/2671/long-term-warming-trend-continued-in-2017-nasa-noaa/, 04.02.2020.
NASA, NASA – What’s the Difference Between Weather and Climate?, https://www.nasa.gov/mission_pages/noaa-n/climate/climate_weather.html, 29.01.2020.
Pubs.giss.nasa.gov, Pubs.GISS: Hansen et al. 2006: Global temperature change, https://pubs.giss.nasa.gov/abs/ha07110b.html, 29.01.2020.
Pubs.giss.nasa.gov. (1988). Pubs.GISS: Hansen et al. 1988: Global climate changes as forecast by Goddard Institute for Space Studies…. Available at: https://pubs.giss.nasa.gov/abs/ha02700w.html, 29.01.2020.
Sidc.be. (2020). Yearly mean and monthly smoothed sunspot number | SILSO., http://www.sidc.be/silso/yearlyssnplot, 29.01.2020.
Skepticalscience, Sun & climate: moving in opposite directions. Available at: https://skepticalscience.com/solar-activity-sunspots-global-warming-intermediate.htm, 29.01.2020.
Skepticalscience, How does the Medieval Warm Period compare to current global temperatures?, https://skepticalscience.com/medieval-warm-period.htm, 29.01.2020.
Skepticalscience, Major PAGES 2k Network Paper Confirms the Hockey Stick., https://skepticalscience.com/pages2k-confirms-hockey-stick.html, 29.01.2020.
Skepticalscience, How the IPCC is more likely to underestimate the climate response. Available at: https://skepticalscience.com/ipcc-scientific-consensus-intermediate.htm .
Thejll, Peter & Lassen, Knud,  Solar forcing of the Northern hemisphere land air temperature: New data. Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics. 62. 1207-1213. 10.1016/S1364-6826(00)00104-8.